Mag iemand die arbeidsongeschikt is vrijwilligen? Mag dat bij een lokaal bestuur? Moet er nu nog een aanvraag ingediend worden bij de mutualiteiten en moet dat vooraf of mag je direct beginnen? Hoe zit het in elkaar?
De laatste tijd kreeg het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk een aantal verontrustende berichten van mensen met een ziekte-uitkering, die geschorst werden of een weigering kregen om te gaan vrijwilligen. Het steunpunt heeft samen met het secretariaat van de Hoge Raad voor Vrijwilligers het initiatief genomen uit te pluizen hoe het precies zit.
Richtlijnen voor ziekenfondsen en adviserende geneesheren
Het RIZIV heeft in april 2019 een nieuwe omzendbrief opgesteld. Een omzendbrief is een interne richtlijn, waarin instructies staan voor wie controle moet uitvoeren. In het geval van het vrijwilligerswerk is deze dus gericht op ziekenfondsen en adviserende geneesheren, die moeten vaststellen of het vrijwilligerswerk al dan niet verenigbaar is met de algemene gezondheidstoestand. De inhoud van de omzendbrief in een notendop uitgelegd:
1. Vrijwilligerswerk (conform de vrijwilligerswet) wordt niet beschouwd als een beroepsbezigheid. Er is op dit vlak niets gewijzigd.
Vrijwilligerswerk is vrijwilligerswerk. Zonder meer. Het moet niet omgezet worden in een beroepsmatige activiteit. Het is tevens niet relevant of de taak op de lijst van verenigingswerk staat: als je actief bent als vrijwilliger conform het vrijwilligersstatuut, kunnen deze taken perfect als vrijwilliger gedaan worden, ook als de vrijwilliger arbeidsongeschikt verklaard is.
2. Mensen kunnen in alle organisaties vrijwilligen, zoals omschreven in de vrijwilligerswet.
Dat betekent dus in publieke en private organisaties zonder en met rechtspersoonlijkheid, altijd zonder winstoogmerk. Dus in een feitelijke vereniging, een vzw, maar ook een lokaal bestuur dat onder toepassing van de Vrijwilligerswet valt.
Een weigering omdat de persoon in kwestie voor een gemeente wil vrijwilligen, kan je betwisten.
3. De taak van de adviserende geneesheer is om vast te stellen of er al dan niet een verenigbaarheid is tussen het vrijwilligerswerk en de algemene gezondheidstoestand van de (kandidaat) vrijwilliger.
Wanneer dit moet gebeuren, ligt niet vast. Het kan voor de aanvang van de activiteiten zijn, maar ook als iemand al een tijd vrijwilligt. Voor de zekerheid raden we aan om het vrijwilligerswerk voor de start van het vrijwilligerswerk voor te leggen aan het ziekenfons, om alle betwistingen en eventuele sancties met terugwerkende kracht te vermijden.
Download de omzendbrief van het RIZIV (PDF)
Vier tips
- Iemand die arbeidsongeschikt is, kan vrijwilligen. In het belang van de persoon in kwestie zorg je beter vòòr de start van het vrijwilligerswerk voor een positief advies van de adviserend geneesheer.
- Stopt de uitkeringsgerechtigde persoon met vrijwilligen, zorg dan dat die stopzetting ook meegedeeld wordt aan het ziekenfonds.
- Wie uitkeringsgerechtigd is, kan een kostenvergoeding ontvangen, zolang die conform de spelregels van de vrijwilligerswet is.
- Het is niet aan het ziekenfonds en de adviserend geneesheer om te bepalen of iets vrijwilligerswerk is of niet. Maak hen hierop attent als dat wel gebeurt.
- Ontstaat er een probleem, leg de concrete (geanonimiseerde) case dan voor aan het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw via info@vsvw.be