Do’s en don’ts bij spontaan vrijwilligerswerk in crisissituaties

U bent hier: Home » Do’s en don’ts bij spontaan vrijwilligerswerk in crisissituaties

Do's	Don'ts
1. Kanaliseer de aangeboden hulp	1. Geen impulsieve oproepen
2. Opstart en begeleiding	2. Geen risicovolle taken
3. Veiligheid voorop	3. Geen personeelsvervangend werk
4. Goede coördinatie en taakverdeling	4. Geen onduidelijkheid over taken
5. Ondersteuning en nazorg	5. Geen langdurige inzet zonder perspectief

Spontaan vrijwilligerswerk in crisissituaties kan een grote meerwaarde bieden, maar vereist een goede organisatie en duidelijke afspraken. Om de inzet van vrijwilligers effectief en veilig te laten verlopen, is het belangrijk rekening te houden met de volgende do’s en don’ts.

Do's: Hoe spontaan vrijwilligerswerk succesvol maken

1. Kanaliseer de aangeboden hulp

Wees duidelijk over de hulp die je nodig hebt in een crisissituatie. Wijs inwoners de weg naar kanikhelpen.be waar ze zich kandidaat kunnen stellen voor taken die jullie aanbieden.
Denk vooraf na over welke taken geschikt zijn voor vrijwilligers. Bij crisissituaties kunnen logistieke en ondersteunende taken een grote bijdrage leveren. Heel wat taken vind je terug op www.kanikhelpen.be.

2. Opstart en begeleiding

Wijs een verantwoordelijke en contactpersoon aan die toezicht houdt en de vrijwilligers ondersteunt tijdens hun inzet. Deze schakelpersoon is goed op de hoogte van de procedures en processen, zodat alles soepel verloopt.
Organiseer een in-briefing voor vrijwilligers waarin taken, veiligheidsprocedures en verwachtingen worden besproken.

3. Veiligheid voorop

Voorzie persoonlijke beschermingsmiddelen zoals laarzen, handschoenen en helmen, afhankelijk van de situatie.
Werk indien mogelijk in duo’s om de veiligheid te waarborgen, bijvoorbeeld door een vrijwilliger die deel uitmaakt van een vrijwilligerskorps en dus beter voorbereid is te koppelen aan een spontane vrijwilliger.
Neem preventieve maatregelen om zowel vrijwilligers als betrokkenen te beschermen tegen ongevallen en andere risico’s.

4. Goede coördinatie en taakverdeling

Stel een duidelijke taakverdeling op waarin staat wie waarvoor verantwoordelijk is.
Overleg voorafgaand multidisciplinair met alle betrokken organisaties zoals Rode Kruis, brandweer, politie,… om de inzet van vrijwilligers optimaal te coördineren.

5. Ondersteuning en nazorg

Voorzie het nodige materiaal (zoals borstels, afvalcontainers en andere benodigdheden) en logistieke ondersteuning, zoals een coördinatie-unit op locatie.
Zorg voor regelmatige check-ins met vrijwilligers tijdens en na hun inzet om hun ervaringen en behoeften te peilen. Dit kan in de vorm van nazorgmomenten of psychosociale ondersteuning.
Besteed aandacht aan waardering en erkenning van de vrijwilligers, bijvoorbeeld door een bedankmoment of persoonlijke boodschap.
Registreer en volg vrijwilligers zorgvuldig op. Betrek hen bij toekomstige initiatieven.

Don'ts: Wat je moet vermijden

1. Geen impulsieve oproepen

- Vermijd algemene of ongeplande oproepen voor hulp zonder dat er een duidelijk plan of coördinatie is. Dit kan leiden tot chaos en frustratie, ook voor de professionele en/of getrainde hulpverleners.

2. Geen personeelsvervangend werk

- Vrijwilligers zijn er om te ondersteunen en mogen niet worden ingezet om professionele taken over te nemen, zoals hulpverlening of specialistische interventies.
- Zorg dat vrijwilligers een ondersteunende rol hebben en niet de plaats innemen van opgeleide hulpverleners of professionals. Hun bijdrage moet aanvullend zijn, zoals logistieke ondersteuning, vervoer van getroffenen, catering of eenvoudige schoonmaaktaken.

3. Geen risicovolle situaties

- Laat vrijwilligers niet werken in gevaarlijke zones of gebieden waar professionals zoals hulpdiensten nog actief zijn. De veiligheid van professionals en vrijwilligers staat altijd voorop.
- Sta niet toe dat vrijwilligers zich spontaan melden op het interventieterrein zonder afstemming. Dit kan de hulpverlening hinderen.
- Moedig vrijwilligers aan om geen onnodige risico’s te nemen, zoals het betreden van onstabiele gebouwen of werken zonder geschikte uitrusting.

4. Geen onduidelijkheid over taken

- Zorg dat vrijwilligers precies weten wat ze moeten doen. Vermijd taken die buiten hun expertise of capaciteit vallen.
- Zet kandidaten niet “on hold” zonder duidelijke communicatie. Benader vrijwilligers altijd positief en wees eerlijk wanneer hun hulp op dat moment niet nodig is. Geef hen eventueel perspectief op toekomstige mogelijkheden. Zo laat je vrijwillige energie niet verloren gaan.

5. Geen langdurige inzet zonder perspectief

- Wees in de mate van het mogelijke duidelijk over de tijdsduur en inzetbaarheid van vrijwilligers. Bespreek wanneer de inzet van vrijwilligers overgaat in meer gestructureerde ondersteuning of professionele hulp.

Door deze do’s en don’ts in acht te nemen, kan spontaan vrijwilligerswerk tijdens crisissituaties bijdragen aan een veilige, efficiënte en waardevolle hulpverlening. Vrijwilligers zijn van onschatbare waarde, maar alleen wanneer hun inzet goed wordt begeleid en afgestemd op de behoeften van de situatie.