Activering een manier om mensen te doen vrijwilligen?
Er zijn steeds meer mensen die niet langer vrijwilligen uit eigen keuze, maar daartoe worden gedwongen. Als je een uitkering krijgt, moet je iets doen voor de samenleving.
Geactiveerd worden.
Typerend
Mensen verplichten tot vrijwilligerswerk lijkt een forse tegenstelling, maar dat hangt af van hoe je het bekijkt en hoe je het aanpakt.
Binnen NOV stelde men vast dat heel wat uitkeringsgerechtigden die verplicht werden om te vrijwilligen, dat niet per definitie negatief inschatten. Vaak ontdekten ze hun talenten en vonden ze er een kans in uit hun isolement te treden, ervaringen op te doen.
Basisvoorwaarde is dat mensen activiteiten doen die verband houden met hun talenten. Niet mensen verplichten dingen te doen die als werkstraf aanvoelen, want dat is niet verstandig.
Lokale besturen en activeringsbeleid
In Nederland valt op dat lokale besturen het vrijwilligerswerk vaak puur zien als een instrument om hun participatiedoelstellingen te halen, zonder dat er een ruimer beleid wordt uitgerold met betrekking tot het (brede) vrijwilligerswerk. Dat ziet men als een negatieve evolutie, omdat er enkel mee op een activeringsdoel wordt gemikt.
De pure instrumentele benadering gaat bovendien voorbij aan de realiteit van de ontvangende organisaties, vermits het inzetten van mensen in een vorm van verplicht werk meer begeleiding vraagt en extra belasting betekent voor de organisaties. Indien hiervoor geen extra middelen worden voor vrijgemaakt is dat niet realistisch om het van de organisaties te verwachten.
Essentieel is dat hier in maatwerk wordt voorzien.
Moet er niet meer ingezet worden op het zuiver houden van het vrijwilligerswerk?
Je zou een onderscheid kunnen maken tussen vrijwillige inzet en maatschappelijke inzet. Maatschappelijke inzet gaat dan om die mensen die het niet zelf hebben gekozen om vrijwilliger te zijn, maar zich wel voor de maatschappij inzetten.
De vraag is of het dan niet een semantische discussie wordt, want de mensen zelf die ertoe verplicht worden, houden er wel van om vrijwilliger genoemd te worden.
Is het niet belangrijker om als leidraad de motivatie van de persoon die (al dan niet moet) vrijwilligt te nemen?
Evolutie naar participatiesamenleving
Het is enkele jaren geleden dat de term participatiesamenleving is geïntroduceerd, wat een invloed had op zowel het vrijwilligerswerk als het hele sociaal domein. Het impliceerde een hertekening van de verzorgingsstaat.
De participatiesamenleving introduceert immers een andere visie op de samenleving, waarbij de overheid een andere rol speelt. Essentieel is nu dat de burger op eigen kracht werkt, beroep doet op het eigen netwerk. Pas als alle middelen zijn uitgeput, kan men zich wenden tot de overheid. Dat is een hele andere manier van denken en handelen.
Je kan het ook beschouwen als een manier van activeren, want in de context van de participatiesamenleving worden burgers geactiveerd om dingen te doen, voor zichzelf te zorgen. In een verzorgingsstaat verwachten mensen dat de overheid de oplossingen aandraagt.
Het is en blijft een discussie.