Vanuit de vaststelling dat het vrijwilligersbeleid zeer versnipperd is, nam de Vlaamse overheid in 2016 het initiatief om dit beleid op Vlaams niveau meer gecoördineerd aan te pakken. Er is immers de institutionele context van het federale België, het Vlaamse niveau en de lokale overheden. Elke sector of beleidsdomein waarin vrijwilligers actief zijn, werkt grotendeels op zichzelf. Bovendien opereren vrijwilligers en hun organisaties in een kluwen van regelgeving dat hun engagement onnodig complex kan maken.
Het doel van het gecoördineerd Vlaams vrijwilligersbeleid is om intersectoraal samen te werken en zo te komen tot een betere omgeving, ondersteuning en waardering voor vrijwilligers.
De toenmalige minister van Cultuur en Jeugd, Sven Gatz, werd in 2016 aangesteld als coördinerend minister voor het vrijwilligersbeleid. Ook in de daaropvolgende legislatuur bleef deze coördinatierol bij de minister bevoegd voor Cultuur, minister-president Jan Jambon. In de huidige legislatuur is Caroline Gennez, minister van Cultuur, bevoegd als coördinerend minister voor het vrijwilligersbeleid. Het Departement Cultuur, Jeugd en Media neemt daarom de coördinatie van de beleidsvoorbereiding op zich.
Daarnaast werd een Horizontaal Overleg Vrijwilligersbeleid opgericht, waarin wordt afgestemd met de andere beleidsdomeinen binnen de Vlaamse overheid die betrokken zijn bij vrijwilligerswerk. Ook het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk en de Verenigde Verenigingen nemen deel aan dit overleg.
Het decreet van 23 juni 2023 zorgt voor een formele verankering van het gecoördineerd vrijwilligersbeleid, wat zekerheid biedt voor een duurzame transversale beleidscoördinatie en vrijwilligersondersteuning. Dat gebeurt op drie manieren.
De Hoge Raad voor Vrijwilligers is de federale adviesraad voor vrijwilligerswerk bij de FOD Sociale Zekerheid. De opdracht van de Raad is burgers en overheid in contact te brengen met elkaar in functie van het vrijwilligerswerk. De Raad adviseert de overheid over alle aspecten van het vrijwilligerswerk en de rechten van de vrijwilliger. Mensen kunnen er terecht met specifieke vragen over vrijwilligerswerk en wetgeving.
Lees alles over de Hoge Raad voor Vrijwilligers en hun adviezen op hun website
Lees het memorandum 2023 van de Hoge Raad voor Vrijwilligers.
In 2013 lanceerde het Centre for European Volunteering (CEV) de European Volunteer Capital competitie om vrijwilligerswerk te stimuleren en te ontwikkelen op lokaal niveau. In 2025 is Mechelen de eerste Belgische Europese Vrijwilligershoofdstad!
De grootte van deelnemende steden en gemeenten is niet van belang, wel de mate waarin zij inzetten op vrijwilligerswerk. Hoofddoel van het CEV is om steden die inzetten op vrijwilligerswerk, erkenning te geven. Uiteraard komt daar de nodige zichtbaarheid voor de laureaten bij kijken.
Een internationale jury van deskundigen selecteert de winnende stad uit de kandidaat-gemeenten, op basis van de kwaliteit van hun strategie en beleid in lijn met de Blueprint for European Volunteering 2030.
Het Centre for European Volunteering (CEV) is het Europees netwerk van meer dan 80 nationale, regionale en lokale organisaties die het vrijwilligerswerk ondersteunen in heel Europa. Dit netwerk bundelt de krachten om het vrijwilligerswerk te ondersteunen en promoten met onder meer belangenbehartiging, kennisdeling en vorming.
Het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw is actief lid van het CEV; onze stafmedewerker Jan Verdée zetelt sinds november 2019 in de Raad van Bestuur. Meer details vind je op de website van het CEV of volg CEV op Facebook.
Ongeveer 100 miljoen Europeanen zetten zich in als vrijwilliger en leveren daarmee een belangrijke bijdrage aan de maatschappij. Om dit sociaal engagement in de kijker te plaatsen en om alle vrijwilligers een hart onder de riem te steken, riep de Europese Commissie 2011 uit tot ‘Europees jaar van het vrijwilligerswerk’ of kortweg EYV2011.
Met dit initiatief brachten zowel de Europese Unie als de Vlaamse gemeenschap het vrijwilligerswerk positief onder de aandacht. In Vlaanderen nam het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw de rol van coördinatieorgaan op zich.
Lees er hier meer over: PAVE – Aanbevelingen Europees Jaar Vrijwilligerswerk 2011 (PDF
United Nations Volunteers (UNV) is de organisatie binnen de Verenigde Naties die bijdraagt aan ontwikkeling en vrede door de inzet van vrijwilligers over de hele wereld. UNV houdt kantoor in Bonn, heeft wereldwijd 86 afdelingen en is actief in 130 landen. Zij zijn tevens organisator van de Internationale Dag voor het Vrijwilligerswerk.
